De Leerkuil voor hoogbegaafde vrouwen

Als je als kind hebt gemerkt dat veel dingen je gemakkelijk afgingen, herken je waarschijnlijk ook dat je het nu supermoeilijk vindt om door te zetten als dingen juist niet zo makkelijk zijn. Veel hoogbegaafde vrouwen hebben weinig ervaring met de leerkuil. In dit artikel leg ik uit waarom die leerkuil juist voor hoogbegaafde vrouwen zo ingewikkeld is, én wat je er nu aan kunt doen.

Wat is de leerkuil?

Laten we eens beginnen met een basisvraag: wat IS die hele leerkuil nou eigenlijk? De leerkuil is eigenlijk een weergave van de emotionele stadia waar je doorheen gaat als je iets leert. Vaak begint dat met goede moed, je denkt dat het wel gaat lukken. Maar als blijkt dat het toch moeilijker is dan gedacht, kan twijfel, onzekerheid, angst, schrik of frustratie toeslaan. Je tuimelt daar vaak in. Op de bodem van die diepe leerkuil kun je de rand niet eens meer zien. De enige conclusie lijkt: dit ga ik nóóit leren. Opgeven klinkt verleidelijk. Maar áls het je lukt om erbij te blijven, kun je verder. Je kunt opzoeken, oefenen, hulp vragen, uitproberen, juist die dingen die echt bij leren horen. (En dat is iets anders dan het één keer proberen en meteen kunnen, daar kom ik zo op terug).

In onderwijs en begeleiding van kinderen wordt de leerkuil veel ingezet om kinderen het vertrouwen te geven dat er een andere kant van de kuil is. Kinderen leren dat het normaal is om lastige dingen te voelen in die kuil. En ze leren dat er ook oplossingen zijn, zoals hulp vragen aan de juf of een klasgenoot. Het idee is dat kinderen daarmee zelfvertrouwen opbouwen, doorzettingsvermogen aanleren en frustratietolerantie vergroten.

Niet iedereen zit bij elk ding om te leren echt diep in die kuil: als je taak precies aansluit op jouw niveau en leervermogen, voelt elk klein stapje haalbaar. De leerkuil is een model om dingen bespreekbaar te maken wanneer het even niet zo soepel verloopt.

Waarom is die leerkuil zo ingewikkeld voor hoogbegaafde vrouwen?

Een hoogbegaafd kind heeft op de basisschool meestal een voorsprong. In de praktijk betekent dit dat de meeste dingen makkelijk zijn. In plaats van in de leerkuil te vallen, stappen ze er gewoon overheen. Eén keer voordoen, één keer proberen, of één keer uitleg, en klaar. Dat lijkt fijn, totdat het dat niet meer is. Want ook voor hoogbegaafden zijn er genoeg dingen moeilijk. Vooral dingen die je niet leert door te snappen, maar door te oefenen. Denk aan autorijden, klussen en een muziekinstrument bespelen. Natuurlijk blijft er een cognitief element — waar je je vingers moet plaatsen voor een toonladder bijvoorbeeld. Maar het vraagt ook oefening. En dat is een drempel als je gewend bent dingen meteen te kunnen.

Als je nooit hebt geleerd om te worstelen met iets nieuws, bouw je geen vertrouwen op dat je eruit kunt komen. Als je dan onderin de kuil belandt, voelt het bijna onmogelijk om eruit te klimmen. Wat de gemiddelde kleuter leert, moet jij ineens nog leren op latere leeftijd. Je loopt het risico de wereld in tweeën te delen: wat je kunt en wat je nooit zult leren. Als volwassene is leren ook echt moeilijker. Er wordt vaak verwacht dat je iets al kunt of het zelf oppikt. Daarnaast is er minder ruimte voor fouten en spelen; je zit met deadlines en prestaties.

Dit geldt voor veel hoogbegaafde volwassenen, niet specifiek voor vrouwen. Voor vrouwen is het extra lastig omdat ze zich vaak kleiner houden. Niet voor niets wordt hoogbegaafdheid minder vaak opgemerkt bij meisjes en vrouwen. Er zijn nog altijd impliciete verwachtingen over bescheidenheid, zorgzaamheid, pleasen en weinig risico’s nemen. Als iets nieuws niet meteen lukt, is de druk groter om te besluiten dat het niets voor jou is, je terug te trekken en je dromen bij te stellen.

Hoe heeft multipassionaliteit hiermee te maken?

Ben je niet alleen hoogbegaafd, maar ook nog een multipassionate, dan is het plaatje weer net wat anders. Multipassionates duiken vaak vol enthousiasme in iets nieuws, maar zijn van nature geneigd om snel te switchen. Vaak komt dat niet voort vanuit dat iets te moeilijk is, maar te makkelijk wordt. Het gevoel dat je het trucje nu wel kent. Je hebt als multipassionate het voordeel dat je al vaak met nieuwe dingen begonnen bent en de ongemakkelijkheid van dat stuk wel kunnen verdragen. Maar als je dan wel een keer in die leerkuil belandt, is het ook wel heel verleidelijk om jezelf ervan te overtuigen dat je je interesse hebt verloren, in plaats van dat je de frustratie van de leerkuil moeilijk te verdragen vindt.

De uitdaging ligt in het eerlijk zijn naar jezelf: waarom ga je door naar het volgende? En weet je zeker dat je niet wilt doorzetten, omdat het echt past bij jou en je waarden?

Hoe je van de leerkuil een vriend maakt als hoogbegaafde vrouw

Als ik een quick-fix voor je had, dan stond die hier. Bij gebrek daaraan, heb ik wel wat tips voor hoe hoogbegaafde vrouwen die leerkuil kunnen temmen!

Erken dat worstelen erbij hoort

Doordring jezelf van het bestaan van de leerkuil, en dat onderin zitten een stap in het midden van het proces is – niet aan het eind. Iets moeten leren is niet falen. Je bent niet ‘slecht’ in iets als het niet in één keer lukt. In feite mag je jezelf feliciteren: dit is groei!

Probeer je zelf eens uit te dagen om een nieuwe gedachte te vormen. In plaats van ‘ik kan dit’ of ‘ik kan dit niet’, probeer eens: “Ik ben dit aan het leren.” Daarmee bouw je voor je eigen standaarden in dat het niet in één keer goed hoeft te zijn, omdat je van het leerproces zelf de standaard maakt. Nieuw en eng, maar zoveel leuker!

Kies een leerproces dat bij jou past

Als multipassionate en snelle denker heb je waarschijnlijk geen geduld voor eindeloze herhaling. Gelukkig hoeft dat ook niet je manier van leren te zijn. Zoek naar manieren om te leren die jou energie geven—speels, afwisselend en met duidelijke progressie. Experimenteer met projectmatig werken, gamification of leren via meerdere interesses tegelijk.

Een leuk onderdeel hiervan is om expres dingen fout te doen. Zie het als spelen, als creativiteit. In plaats van proberen het zo goed mogelijk te doen, ga je onderzoeken wat er gebeurt als je het verkeerd doet. De schoonheid daarin is dat het niet kan falen, want óf het gaat goed, óf het is goed dat het fout gaat. Ook een leuke: vier je falen! Probeer bij het avondeten eens te zien wie vandaag het beste heeft gefaald. Bezoek een FuckUp Night. Of deel je mislukte projecten online.

Zorg voor support

Of je die leerkuil nou gaat vieren of bejammeren, je hoeft het niet alleen te doen. Zoek een veilig iemand die je aanmoedigt en je eraan herinnert dat de leerkuil tijdelijk is. Deel je ervaringen met andere hoogbegaafde vrouwen die dit herkennen — samen maken we elkaar sterker!

De foto bovenin is van Leo_Visions op Unsplash.