Wanneer ben je echt hoogbegaafd?

Tsja, wanneer ben je nou echt hoogbegaafd? Veel vrouwen die ik spreek, hebben kinderen die hoogbegaafd blijken te zijn. Dat is echt, officieel getest door een echte, officiële psycholoog. En zijzelf? Ik hoor zo vaak dingen als:

• Ik herken mezelf wel in al die eigenschappen, maar ik weet niet of ik echt hoogbegaafd ben.
• Ze zullen het wel van hun vader hebben, want ik ben echt niet zo slim, hoor.
• Misschien ben ik wel hoogbegaafd, maar ik zou mezelf echt nooit zo noemen.
• Ik hoogbegaafd? Nee, dat denk ik niet. Al herken ik wel veel van mijn kinderen, ja.

Zal ik je iets bekennen? Het maakt me boos. Al deze vrouwen, die zich kleiner maken, die zich verstoppen, die niet de ruimte innemen die eigenlijk bij hen past. Ik wil tegen ze schreeuwen: je bent fucking hoogbegaafd, doe je ogen eens open! Meestal breng ik het subtieler dan dat.

Eerder schreef ik al een artikel over vrouwen die menen dat ze te dom zijn om hoogbegaafd te zijn. Vandaag wil ik je meenemen in wat ‘echte’ hoogbegaafdheid is. En waarom het geen donder uitmaakt.

Wat is hoogbegaafdheid?

Er zijn ongeveer evenveel definities van hoogbegaafdheid, als dat er onderzoeken zijn gedaan naar hoogbegaafdheid. Wat er precies in die definitie komt te staan, hangt af van de insteek van degene die ‘m schrijft. Ik geef je hier een paar voorbeelden, maar dit is zeker geen uitputtende lijst.

• Joseph Renzulli – Onderwijspsychologie
  Hoogbegaafdheid is de interactie van drie factoren: bovengemiddelde capaciteiten, creativiteit en taakgerichtheid. De combinatie leidt tot hoogbegaafd gedrag.
• Franz Mönks – Ontwikkelingspsychologie
  Mönks breidde Renzulli’s definitie uit door de invloed van de omgevingsfactoren te benadrukken: gezin, school en leeftijdsgenoten.
• Howard Gardner – Cognitieve psychologie
  Er zijn 8 vormen van intelligentie: linguïstisch, logisch-mathematisch, muzikaal, lichamelijk-kinesthetisch, ruimtelijk, interpersoonlijk, intrapersoonlijk en naturalistisch. Begaafdheid kun je per type intelligentie uitdrukken.
• Linda Silverman – Innerlijke beleving
  Hoogbegaafdheid is niet alleen een hoge intelligentie, maar ook een intensere manier van waarnemen, voelen en denken. Het gaat om een verhoogde gevoeligheid, snelle informatieverwerking en diepe innerlijke beleving.
• Annemarie Roeper – Ontwikkelingsgericht
  Roeper stelt dat hoogbegaafdheid aangeboren is, en betekent dat je een verhoogd bewustzijn hebt, een grotere gevoeligheid, een hogere intelligentie en diepere ervaringen. Het gaat bij haar om een manier van zijn.
• Lewis Terman – IQ-classificatie
  Terman deed veel onderzoek naar de verdeling van IQ-scores bij kinderen en volwassenen. Sinds zijn onderzoek wordt veel aangehaald dat een IQ score halen van 130 of meer, gelijk staat aan hoogbegaafdheid.

Veel van deze definities zeggen iets over prestaties. En veel zeggen iets over schoolresultaten. Gelukkig zijn er ook veel definities die iets zeggen over de binnenkant, hoe het nou eigenlijk voelt om hoogbegaafd te zijn. Mijn favoriete definitie is de Delphidefinitie Hoogbegaafdheid van Kooijman en Van Thiel:

Een hoogbegaafde is een snelle en slimme denker, die complexe zaken aankan. Autonoom, nieuwsgierig en gedreven van aard. Een sensitief en emotioneel mens, intens levend. Deze persoon schept plezier in creëren.

Wanneer weet je dat je hoogbegaafd bent?

Leuk, al die definities. Maar hoe weet ik nou of ik écht hoogbegaafd ben? Tsja. Dat hangt dus van die definities af. Heb je nog nooit een IQ-test gedaan, maar heb je geniale prestaties geleverd? Ben je een onderpresteerder die pas als volwassene een IQ-test doet en hoog scoort? Was je het buitenbeentje op school en heb je een bovengemiddeld ruimtelijk inzicht en interpersoonlijke intelligentie?

Je kunt natuurlijk altijd een IQ-test doen, als je waarde hecht aan je IQ-score, als dat betekent dat je écht hoogbegaafd bent. Maar wees je hiervan wel bewust: een 130+ wél halen betekent dat je die hoge intelligentie hebt. Maar die 130+ niet halen, betekent nog niet dat je het niet hebt (dat zijn veel niet-jes in één zin, lees ‘m nog eens). Er zijn vele redenen waarom je IQ-score lager uit kan vallen. Dingen als stress, culturele achtergrond, vermoeidheid en onbekendheid met de opdrachten.

Helaas zie ik nog vaak dat er wordt geredeneerd: je hebt ‘maar’ een score van 125, dus sorry, je bent niet hoogbegaafd. Fout! Hartstikke fout! Een IQ-test kan alleen positief bewijzen.

Ook hierbij vind ik de Delphidefinitie weer een fijne uitkomst. Dit zegt niets over prestaties, maar over hoe je als mens in elkaar zit. Hoe jij werkt, hoe je ‘anders’ bent, hoe je beleeft en hoe je denkt. Als jij je herkent in een meerderheid van de eigenschappen, dan mag je je van mij hoogbegaafd noemen.

• Hoogintelligent – Je beschikt over een hoge cognitieve capaciteit en denkt snel en diep.
• Autonoom – Je maakt graag je eigen keuzes en volgt je innerlijke kompas, los van verwachtingen van buitenaf.
• Rijkgeschakeerd – Je hebt een gelaagde, brede en verfijnde manier van waarnemen en denken.
• Gedreven/nieuwsgierig – Je voelt een drang om te leren, te ontdekken en steeds verder te ontwikkelen.
• Scheppingsgericht – Je wilt iets origineels creëren of bijdragen, vanuit een innerlijke behoefte om iets van waarde te maken.
• Hoogsensitief – Je ervaart prikkels, gevoelens en sferen intenser dan gemiddeld en verwerkt deze diepgaand.
• Creatief – Je denkt buiten de gebaande paden en komt met originele invalshoeken of oplossingen.
• Snel – Je schakelt snel in denken en handelen, wat soms leidt tot ongeduld of miscommunicatie met anderen.
• Intens – Je beleeft gedachten, emoties en ervaringen met grote intensiteit.
• Complex – Je denkt systemisch en in samenhang, waardoor je veel kanten van een situatie tegelijk kunt zien.

Wat maakt het uit of je ‘echt’ hoogbegaafd bent?

Wanneer zou jij jezelf écht hoogbegaafd noemen? Is dat als je meer presteert dan je tot nu toe hebt gedaan? Als iemand anders jou het label toekent? Nooit, omdat je een hekel hebt aan de term? Of misschien pas als je die kritische stem in je hoofd het zwijgen oplegt zodat je kunt zien dat jij aan een heleboel kenmerken voldoet?

Ik zeg daarmee nadrukkelijk niet dat je jouw hoogbegaafdheid van de daken moet schreeuwen. Helaas zijn er nog altijd veel vooroordelen over, en je wilt zorgvuldig met mensen in gesprek gaan over wat het voor jou betekent, en welke verwachtingen ze los mogen laten. Daarbij is het ook zo, dat je bij sommige hulpinstanties het ‘bewijs’ in de vorm van een IQ-test moet leveren. Zelf gooi ik dat graag overboord. Als jij je herkent in eigenschappen van hoogbegaafdheid, en je wilt méér uit jezelf halen omdat je jezelf gunt dat jij echt in volle kracht mag gaan stromen, dan zie ik je graag in mijn praktijk.

De foto bovenin is van Nguyen Dang Hoang Nhu op Unsplash.